Koran mówi o podstawowej godności wszystkich istot ludzkich. Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) glosił równość wszystkich ludzi, bez względu na ich rasę, kolor skóry, język czy pochodzenie etniczne. Szaria uznaje prawa wszystkich ludzi do życia, własności, rodziny, honoru i sumienia. Islam podkreśla ustanowienie równości i sprawiedliwości. Uznaje od początku zasady wolności wyznania i religii. Bardzo wyraźnie jest powiedziane, że nie może być żadnego przymusu w sprawach wiary i przekonania.
Jeśli w sprawach religii przymus nie jest dopuszczalny, to tym bardziej w innych sprawach, takich jak, kultura czy inne, jest również nie do przyjęcia. W Surze Asz-Szura Allah mówi do Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim):
{A jeśli oni się odwrócą.- to My przecież nie posłaliśmy ciebie jako ich stróża;
do ciebie należy tylko obwieszczenie.}
[Koran 42:48]
W innym miejscu Allah mówi:
{Wzywaj ku drodze twego Pana z mądrością i pięknym napomnieniem!
Rozmawiaj z nimi w najlepszy sposób!.}
[Koran16:125]
Oba wersety zwracają uwagę, że muzułmanie nie mogą zmuszać ludzi do przyjęcia islamu, muszą przekazać islam w sposób najbardziej przekonujący i przejrzysty, zaprosić ich do prawdy, ale to od ludzi, zależy, czy zaakceptują to czy nie.
Powstaje zatem pytanie o dżihad. Niektórzy ludzie pytają się: "Czyż dżihad nie jest obowiązkiem muzułmanów?” Celem dżihadu jednak nie jest nawracanie ludzi na Islam. Prawdziwym celem dżihadu jest usunięcie niesprawiedliwości i agresji. Muzułmanie powinni utrzymywać dobre stosunki z niemuzułmanami. Allah mówi: :
{Bóg nie zabrania wam, abyście byli dobrzy i sprawiedliwi względem tych, którzy was nie zwalczali z powodu religii ani nie wypędzali was z waszych domostw. Zaprawdę, Bóg miłuje ludzi sprawiedliwych!}
[Koran 60:8]
Islam naucza, że walka jest tylko wobec tych, którzy walczą. Allah mówi:
{Zwalczaj w imię Boga tych, którzy was zwalczają, lecz nie bądźcie najeźdźcami,
albowiem Bóg nie kocha przestępców.}
[Koran 2:190]
Islam nie zezwala jednak na tolerancję wobec niesprawiedliwości, ucisku i naruszania praw innych ludzi. Allah mówi:
{Dlaczego nie walczycie na drodze Boga, jak również za słabych mężczyzn, kobiety i dzieci, którzy mówią: "Panie nasz! Wyprowadź nas z tego miasta, którego mieszkańcy są niesprawiedliwi?! I daj nam od Siebie opiekuna! I daj nam od Siebie pomocnika!.}
[Koran 4:75]
Koran mówi bardzo wyraźnie:
{Dla każdego narodu ustanowiliśmy jakiś obrządek kultu, który oni odprawiają. Niech więc nie sprzeczają się z sobą w tej sprawie! Wzywaj ku twemu Panu, ty przecież jesteś na drodze prostej! A jeśli oni sprzeczają się z tobą, to powiedz: "Bóg wie najlepiej, co wy czynicie!" Bóg. rozsądzi między wami, w Dniu Zmartwychwstania, to, w czym się różnicie.}
[Koran 22:67-69]
Werset z Koranu: {Wy macie waszą religię, a ja mam moją religię} [Koran 109:6], w jasny sposób charakteryzuje relacje Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) z innymi religiami. W biografii Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) można znaleźć wiele przykładów wysokiego poziomu tolerancji Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) wobec ludzi innych wyznań.
Najlepszym przykładem tolerancji Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) wobec wyznawców innych religii jest konstytucja, nazywana przez historykow Sahifah. Po emigracji do Medyny, Prorok ustanowił konstytucję. Miala ona za zadanie zapewnić harmonię i stabilność w społeczeństwie oraz pokojową koegzystencję muzułmanów, żydów, chrześcijan i bałwochwalców. Obowiązywała ona wszystkie strony, które przebywają w Medinie. Zawierała wzajemne obowiązki wobec siebie i pewne ograniczenia, które zostały wprowadzone wobec każdego. Wszystkie strony były zobowiązane do posłuszeństwa wobec konstytucji, a każde naruszenie jej postanowień bylo uznawane za akt zdrady. Konstytucja ustanowiła pokojowe metody rozwiązywania sporów wśród różnych grup żyjących jako jeden naród, ale bez asymilacji według jednej religii, języka czy kultury.
Pierwszy artykuł konstytucji mówił, że wszyscy mieszkańcy Medyny, muzułmanie, jak i ci, którzy weszli do paktu żydzi, chrześcijanie i bałwochwalcy, byli jednym narodem. Wszyscy byli uważani za obywateli społeczeństwa Medyny, niezależnie od wyznania, rasy czy pochodzenia. Ludzie innych wyznań, podlegali ochronie tak samo jak muzułmanie. Wcześniej każde plemie miało swoje sojusze i wrogów wewnątrz i na zewnątrz Mediny. Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) zgromadził te plemiona w ramach jednego systemu zarządzania, który podtrzymywał pakty sojusznicze wcześniej istniejące między tymi poszczególnymi plemionami. Wszystkie plemiona miały działać jako całość. Każdy atak na jakąkolwiek religię lub plemię było uznawane, jako atak na państwo i na muzułmanów.
Przedstawiciele innych religii, w zamian za płacenie dźizzja, mieli zapewnione prawo do ochrony życia, honoru i majątku. Wysokość dżizzja zależy od statusu majątkowego jednostki. Ci, którzy są bogaci muszą płacić więcej, niż ci, którzy należą do średniej klasy i również ci którzy należą do biednej klasy płacą mniej. Natomiast ci, którzy nie mają źródła dochodu lub są na utrzymaniu kogoś innego są całkowicie wyłączeni z opłaty. Jest powiedziane, że wysokość opłaty nie może powodować trudności w jej zapłaceniu. Dźizzja jest nałożona jedynie na mężczyzn zdrowych fizycznie, którzy są w stanie walczyć, wzamian są zwolnieni z służby wojskowej. Kobiety, osoby starsze, dzieci, osoby niepełnosprawne, chorzy itd. są wyłączeni z opłaty. Zimmi (osoba płacąca dźizzja) nie ma obowiązku płacić zakatu, który jest obowiązkiem tylko muzułmanów.
Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim ) powiedział: "Kto zabija osobę, która posiada rozejm z muzułmanami nigdy nie poczuje zapachu Raju." (Sahih Muslim)
Prorok (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) ściśle przestrzegał przed złym traktowaniem ludzi innych wyznań. Powiedział: "Uwaga! Ktokolwiek jest okrutny i cięmięży mniejszości niemuzułmańskie lub ogranicza ich prawa lub obciąża ich więcej niż mogą unieść, lub zabiera im cokolwiek wbrew ich woli; Ja (Prorok Muhammad) będę świadczył przeciwko tej osobie w dniu Zmartwychwstania." (Abu Dawud)
W innym artykule, stwierdza, że Żydzi mają swoją religię i muzułmanie mają swoją. To jasno pokazuje, że wszyscy członkowie społeczeństwa mają prawo do odrębnej religii i prawo to nie może być naruszone.
Artykuł, który stwierdza: "spory i kontrowersje, które mogą powodować problemy, muszą być przedstawione Bogu i Jego Posłańcowi.", utrzymywał, że wszyscy mieszkańcy państwa muszą uznać wyższy poziom władzy i w tych sprawach, gdzie zaangażowane są różne plemiona i religie, sprawiedliwość nie może być wymierzona przez poszczególnych liderów, lecz powinna być rozstrzygnięta przez przywódcę państwa lub osoby przez niego wyznaczone. Natomiast, w sprawach osobistych, każda religia miała prawo do sądzenia we własnym zakresie, zgodnie z ich religią, o ile nie stało to w opozycji do artykułów konstytucji. Mogli jednak, jeśli chcieli, zwrócić się do Proroka (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim), aby rozsądził między nimi w ich sprawach. Allah mówi w Koranie:
{Jeśli oni przyjdą do ciebie, to bądź sędzią między nimi albo też odwróć się od nich. Jeśli się od nich odwrócisz, to oni tobie w niczym nie zaszkodzą. A jeśli będziesz sądził, to sądź ich według słuszności. Zaprawdę, Bóg kocha ludzi sprawiedliwych!}
[Koran 5:42]
Prorok Muhammad (pokój i błogosławieństwo Allaha z nim) żył obok żydów i politeistów. W Medynie zawierał z nimi pakty gwarantujące im wolność wyznania oraz jednoczył się z nimi w pakcie o obrone miasta. Żydzi mieli pełną swobodę praktykowania swojej religii. Za czasów Proroka posiadali własną szkołę nauki, o nazwie Bait-ul-Midras, gdzie recytowali Torę, modlili się oraz kształcili.
Prorok, w wielu listach do emisariuszy, podkreśla, że instytucje religijne nie powinny być naruszone. Tu, jedno z pism skierowanych do przywódców religijnych Saint Catherine na górze Synaj, którzy ubiegali się o ochronę od muzułmanów: "To jest wiadomość od Muhammada ibn Abdullah, jako przymierze z tymi, którzy przyjmują chrześcijaństwo, blisko czy daleko, jesteśmy z nimi. Zaprawdę, Ja, pomocnicy i moi zwolennicy będziemy bronić ich, gdyż chrześcijanie są moimi obywatelami i na Allaha powstrzymam wszystko, co nie podoba im się. Zabronione jest stosowanie przymusu wobec nich. Nie mogą być usunięci z pracy, ani ich mnisi z klasztorów. Nikt nie ma prawa do zniszczenia miejsca ich kultu, do jego uszkodzenia lub wynoszenia czegokolwiek z nich, do domów muzułmanów. Jeżeli ktoś postąpi tak, będzie to jednoznaczne ze zerwaniem przymierza z Allahem i nieposłuszeństwem wobec Proroka. Zaprawdę, oni są moimi sprzymierzeńcami i mają zapewnione prawo do ochrony przed wszystkim, co im zagraża. Nikt nie może zmusić ich do odbycia podróży lub do walki. Muzułmanie mają obowiązek walczyć za nich. Ślub chrześcijanki z muzułmaninem nie może mieć miejsca bez jej aprobaty. Mąż nie ma prawa zabronić odwiedzać jej miejsca modlitwy. Ich kościoły są uznane za chronione. Nie można zabraniać im remontować ich świątyń. Nikt z narodu nie ma prawa do nieposłuszeństwa wobec przymierza aż do ostatniego dnia (koniec świata)."
Jak widać, Karta ta składała się z kilku klauzul, które obejmowały wszystkie ważne aspekty praw człowieka, w tym takie jak ochrona mniejszości, zasady wolności wyznania i swobodnego przemieszczania się, prawo do ustanowienia własnych sędziów, do posiadania i utrzymania nieruchomości, zwolnienie ze służby wojskowej w zamian za podatek, a także prawo do ochrony w czasie wojny.
Istnieją również przykłady z życia Proroka, kiedy współpracował między ludźmi innych wyznań na arenie politycznej. Wybrał niemuzułmanina, AMR-ibn Umaiyah-ad-Damri, jako ambasadora, który został wysłany do Negusa, króla Etiopii.
To tylko niektóre z przykładów tolerancji Proroka wobec innych wyznań. Islam uznaje, że istnieją liczne religie na ziemi i daje prawo jednostce do wyboru ścieżki, którą uznaje za prawdziwą. Religia nie jest i nigdy nie była narzucana siłą, wbrew woli jednostki, a te przykłady z życia Proroka są uosobieniem wersetu z Koranu, który propaguje tolerancję religijną i ustala wytyczne dla współdziałania muzułmanów z ludźmi innych wyznań.
Allah mówi:
{... Nie ma przymusu w religii ...}
[Koran 2:2]